Saturday 6 June 2009

Το φύλο της γραφής


Η σημερινή επιφυλλίδα του Δημοσθένη Κούρτοβικ στο Βιβλιοδρόμιο θέτει με αρκετά επιτυχημένο τρόπο -εύστοχα, κριτικά, αλλά χωρίς εμπάθεια (μάλλον με συμπάθεια)- ένα σύνολο κοινωνικών και πολιτισμικών ζητημάτων που αφορούν την σχέση συγγραφέων και αναγνωστικού κοινού στην περίπτωση της ευπώλητης παραλογοτεχνίας. Ας προσθέσω κάποιες, συντομότατες, επισημάνσεις.

Κατ' αρχάς υπάρχει μια σοβαρή παράπλευρη απώλεια ζωτικού χώρου για την ποιοτική λογοτεχνία, καθόσον το συγκεκριμένο εκδοτικό φαινόμενο πλήττει και όσους δεν μετέχουν στο εμπορικό αλισβερίσι της παραλογοτεχνίας: πρόκειται για τη συνεχώς αυξανόμενη (κατά)χρηση του χώρου αξιόλογων εντύπων λογοτεχνικής κριτικής, προς ανάδειξη της παραλογοτεχνίας. Παρέχει επίσης αφορμή προβληματισμού το γεγονός ότι όλο και συχνότερα, τέτοιου είδους ευπώλητα, αν και κακότεχνα προϊόντα εμφανίζονται στις μακρές λίστες έγκριτων βραβείων. Τέλος, νομίζω ότι ένα από τα θύματα της όλης κατάστασης είναι η νοηματική παραφθορά των όρων 'γυναικεία γραφή' και 'γυναικεία λογοτεχνία' που ενώ στις αγγλόφωνες, τουλάχιστον, χώρες, δηλώνουν κάτι το πρωτοποριακό κι ανατρεπτικό (από την Virginia Woolf ως την Jackie Kay) στα καθ'ημάς οι όροι έγιναν δυστυχώς συνώνυμοι της πλέον συντηρητικής κι εύπεπτης μικροαστικής λογοτεχνίας.


6 comments:

Eva Stamou said...

Αυτό που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι για ποιους λόγους η ροζ λογοτεχνία έχει τόσο μεγάλο κοινό. Νομίζω ότι ο Κούρτοβικ αναφέρει ως μία από τις κυριότερες αιτίες την ταύτιση πολλών αναγνωστριών της κατώτερης μεσαίας τάξης -των οποίων κατά τη γνώμη του τα όνειρα έχουν ματαιωθεί και οι οποίες αναζητούν την ψευδαίσθηση μιας καλύτερης ζωής -με τις ηρωίδες τέτοιου τύπου βιβλίων, αλλά δεν είμαι βέβαιη ότι η εξήγηση είναι τόσο απλή. Δεν αμφισβητώ την ανάλυση του Κούρτοβικ αλλά τυχαίνει να γνωρίζω γυναίκες της μεσαίας και της ανώτερης τάξης με πτυχία, ταξίδια σε όλο τον κόσμο και μια ιδιαίτερα άνετη ζωή που καταναλώνουν αχόρταγα και αποκλειστικά ροζ βιβλία. Βέβαια άλλο τα πτυχία και η εξειδίκευση σε κάποιον τομέα κι άλλο η καλλιέργεια. Ίσως οι γυναίκες αυτές να βλέπουν τα μυθιστορήματα απλά ως τρόπο διαφυγής από την πραγματικότητα, όπως μια βόλτα στο mall ή ένα γεύμα από το ταχυφαγείο της αρεσκείας τους. Ίσως να μην έμαθαν ποτέ τι σημαίνει λογοτεχνία.

Ετερώνυμος said...

"Γυναικεία λογοτεχνία"=νωθρός συναισθηματισμός,ροζ συννεφάκια,ψευδοϋπαρξιακός κνησμός κι αγάπη,αγάπη,αγάπη,μέχρι αναγούλας! Η Λογοτεχνία δεν έχει φύλο,η εγχώρια παραλογοτεχνία όμως έχει και παραέχει.! Ως γνωστόν,η πραγματικότητα δεν τρώγεται σκέτη,ειδικά για το γυναικείο φύλο είναι ίσως ακόμη πιο δύσπεπτη και πικρή,συνεπώς χρειάζεται μία γενναία στρώση σαντιγί....
Μικροαστές,μεσοαστές,μεγαλοαστές,ένα και το αυτό.Τα συσκευασμένα όνειρα και οι συνταγογραφημένες ψευδαισθήσεις σημειώνουν διαταξική επιτυχία...
Κι όσο για τις κάθε είδους και μορφής ματαιώσεις,δεν τις αναγνωρίζω ως νοσογόνες αιτίες.Όποιος βιώνει διάψευση,βουτάει στο ροζ ζελέ;;;

Phivos Nicolaides said...

Ενδιαφέρον κείμενο για τη 'γυναικεία λογοτεχνία'!

librarian said...

Ενδιαφέρον το άρθρο του Κούρτοβικ πολύ όμορφη και η εικόνα σου. Σίγουρα τα καλά και τα ποιοτικά βιβλία λιγοστεύουν αλλά συνεχίζουν να επιβίώνουν.
Αμφιβάλλω όμως στο ότι οι δύο τόσο διαφορετικοί όροι (γυναικεία γραφή και γυναικεία λογοτεχνία) έγιναν συνώνυμοι διότι δηλώνουν δύο αρκετά διαφορετικούς ορισμούς.
Άραγε υπάρχει και ανδρική λογοτεχνία;

ds said...

Μου κάνει εντύπωση ότι η παραλογοτεχνία στην Ελλάδα συναντάται σε τέτοιο μικρό επίπεδο: μάλλον επειδή και το μεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής λογοτεχνίας είναι -χωρίς να το γνωρίζουν αρκετοί- παραλογοτεχνία. Οπότε δύσκολα να κάνεις διάκριση ανάμεσα σε λογοτεχνία και παραλογοτεχνία όσον αφορά τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία.

Πέρα από αυτό, η παραλογοτεχνία, και συγκεκριμένα η ροζ λογοτεχνία, απευθύνεται αποκλειστικά σε αναγνώστες χωρίς βαθύτερη παιδεία και υπαρξιακούς προβληματισμούς, με άλλα λόγια στη μάζα. Βέβαια η μάζα δεν συνειδητοποιεί ότι αυτό που διαβάζει δεν είναι λογοτεχνία, αλλά έχει αυτό τόση σημασία; Οι συνήθεις των πολλών δύσκολα αλλάζουν.

EKTORAS said...

Ας μη τα βάζουμε με τη ροζ λογοτεχνία γιατί έχει κι αυτή το αναγνωστικό κοινό της,επομένως κάτι προσφέρει.Ξεκούραση;Φυγή από την καθημερινότητα;ονειροπόλημα;Ίσως όλα αυτά μαζί κι άλλα πολλά.Στην Ευρώπη η ροζ λογοτεχνία κατέχει μια υψηλή θέση στην εκτίμηση του αναγνωστικού κοινού.Είθισται βέβαια να ρίχνουμε στην πυρά τις γυναίκες συγγραφείς γι'αυτού του είδους τα αναγνώσματα.Ας δούμε όμως κι ας στηρίξουμε κι εκείνες τις συγγραφίνες που κάτι έχουν να μας πουν και δεν είναι και λίγες.Η Εύα Ομηρόλη(εκδόσεις Λιβάνη)έχει αφήσει έργο,τη Μάρω Βαμβουνάκη(εκδόσεις Ψυχογιός)ποιος δεν την έχει διαβάσει;Πρωτοεμφανιζόμενη από τις εκδόσεις Λιβάνη και η Δέσποινα Χατζή,πολλά υποσχόμενη αν κρίνω από το πρώτο της βιβλίο.Η Ευγενία Φακίνου αξεπέραστη στο είδος της κι άλλες πολλές κυρίες που δεν ανήκουν στο είδος της ροζ λογοτεχνίας.Ας επιλέξει λοιπόν ο καθένας αυτού που του αρμόζει, στην Ελλάδα έχει απ' όλα ο μπαξές.