Το ερώτημα που απασχολεί συνήθως όσους ερευνούν τη φύση του εαυτού είναι πως ο καθένας από εμάς μετέχει της ομοιότητας και της ετερότητας: είμαστε ταυτόχρονα διαφορετικοί (από όλους τους άλλους) και όμοιοι (με αυτόν που βίωσε στο παρελθόν ό,τι αποτελεί το υλικό των προσωπικών μας ανάμνησεων στο παρόν). Οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί για αυτά τα ζητήματα περιγράφονται, αναλύονται και αξιολογούνται στη εξαιρετικά μεταφρασμένη μελέτη του Paul Ricoeur, με την διαύγεια και την ακρίβεια που χαρακτηρίζει το συστηματικό έργο του γάλλου φιλοσόφου.
Υπάρχει όμως κι ένας άλλος γρίφος που συχνά διαφεύγει της προσοχής μας. Όταν προσπαθώ να με συλλογιστώ, ο εαυτός μου δεν είμαι πια εγώ, αφού, ενόσω τον σκέφτομαι, αυτός γίνεται το αντικείμενο της σκέψης μου.
Τον εαυτό μου υποτίθεται πως μπορώ να τον αφουγκραστώ με τρόπο που κανείς, όσο κοντά μου και να γείρει, δεν μπορεί ν’ αντιληφθεί. Κι όμως, όταν συγκεντρώνω το νου μου πάνω του, και του παρέχω όλη την προσοχή μου, αυτός μου προσφέρει τις διαφορετικές του όψεις σταδιακά, άλλοτε γεναιόδωρα κι άλλοτε βασανιστικά αργά. Το τίμημα της επιθυμίας να μην είμαστε απλά ο εαυτός μας, αλλά να γνωρίζουμε τι ‘πραγματικά’ είμαστε, ίσως είναι η συνειδητοποίηση ότι η ετερότητα δεν είναι κάτι αρνητικό, αφού βρίσκεται μέσα μας. Κι αυτό νομίζω θα πρέπει να είναι το κύριο νόημα του τίτλου ‘Ο ίδιος ο εαυτός ως άλλος’.
Paul Ricoeur, Ο ίδιος ο εαυτός ως άλλος, μτφ. Βίκυ Ιακώβου (ΠΟΛΙΣ)