Wednesday 6 June 2007

Το μέγεθος (δεν) έχει σημασία


H εκδοτική κίνηση του βιβλίου διέπεται από μία αντίφαση: όσο μειώνεται ο χρόνος που διαθέτει ο ‘μέσος αναγνώστης’ για τη λογοτεχνία, τόσο αυξάνεται το μέγεθος των βιβλίων που στριμώχνονται στους πάγκους των κεντρικών βιβλιοπωλείων.

Η αντίστροφη σχέση μεταξύ του χρόνου που (δεν) έχουμε για διάβασμα και του όγκου κάθε βιβλίου που φαίνεται να προτιμά το ευρύ κοινό, αφορά όχι μόνο την πεζογραφία, αλλά και κάθε είδος της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής – εξ ου και η ευτυχής σύμπτωση τα περισσότερα υπό έκδοση ιστορικά, δοκιμιακά, ή επιστημονικά βιβλία να προβλέπεται στους καταλόγους ότι θα είναι (τουλάχιστον) 224 σελίδες – μέγεθος που επιτρέπει λιανική τιμή πώλησης αρκετά υψηλή ώστε να καλύψει το κόστος παραγωγής και διανομής ενός μη-λογοτεχνικού τίτλου.

Το κύριο θύμα αυτής της τάσης είναι ίσως η ποίηση. Και αυτό δεν χαρακτηρίζει μόνο τα καθ’ημάς δρώμενα. Την Κυριακή ο Martin Amis θέλησε να δώσει με την ομιλία του στο φεστιβάλ του Hay on Wye το στίγμα των καιρών: «Θα έχετε ίσως παρατηρήσει ότι η ποίηση είναι νεκρή. Οι επιμνημόσυνες στήλες έχουν ήδη γραφτεί... Συνεχίζει βέβαια να υφίσταται, υπό την μορφή τιμητικών εκδηλώσεων ... αλλά δεν είναι πλέον και τόσοι οι αναγνώστες που θα περάσουν το βράδυ τους χαλαρά, μ’ενα βιβλίο ποίησης αγκαλιά.»

Νομίζω, όμως, ότι είναι τέτοιου είδους αντιλήψεις που δημιουργούν το πρόβλημα: η αληθινή ποίηση δεν βοήθησε ποτέ κανένα να περάσει τις νύχτες του χαλαρά -- το κάθε ποίημα, θέλει να το ξαγρυπνάς. Κι αν αυτό δεν βοηθάει την εμπορικότητά του, προφυλάσσει τουλάχιστον κάποιες όμορφα τυπωμένες ποιητικές συλλογές από το στρίμωγμα στους πάγκους των ευπώλητων.



9 comments:

ioeu said...

IS – EA – ID


Α υ τ ή
χορεύει ολόγυρά μας, αόρατη
μαζί με όλες τις δυνάμεις
εκλύεται απ’ το σώμα και σώμα γίνεται.
Βρίσκεται μόλις ένα βήμα εμπρός απ’ το παρόν κι ας είναι
τόσο άγνωστη · σπέρνει, εξοντώνει, ανακυκλώνει
απαρατήρητη κι ωστόσο
είμαστε εμείς α υ τ ή.

Κανείς ποτέ του δεν την έχει δει,
όπως κάποιοι τη θάλασσα,
όπως όλοι τον πυρήνα της γης τον φλεγόμενο,
τον μακρινό στο διάστημα βυθό,
τον θεό, αλλά πιστεύουν,
ελπίζουν και ζητούν.

Όταν μετά από πυκνή νεροποντή α υ τ ή ατμίζει στον αιθέρα, κάτοπτρο
α υ τ ό ς,

προβάλλει καθαρά τη λάμψη που αναδύεται καινούργια πραγματικότητα
ε κ ε ί ν ο.

Και στους πιο άνυδρους καιρούς το ασώματο φως είναι πάντα εκεί.
Το ξέρεις.

Kafeini said...

Κάθε φορά που διαβάζω ένα κείμενό σου ανακαλύπτω κάτι καινούργιο. Eυχαριστώ για ένα ποίημα που καλεί σε πολλές, προσεχτικές, αναγνώσεις.

Pellegrina said...

Κύριε Ευθυμιάδη, πραγματικά πολύ ωραίο ποίημα. Να παρατηρήσω επίσης ότι στο μπλογκ σας προβάλλετε το προσωπικό έργο σας ελάχιστα. Ειλικρινά, θα μας ήταν πολύ ευχάριστη λιγότερη σεμνότητα!

Γι΄αυτό με το μέγεθος που λέτε, Καφείνη: η αφελής εγώ φωτίστηκα πριν ελάχιστα χρόνια για το εξής, που μπορεί να είναι για άλλους αυτονόητο, αλλά εγώ απέμεινα χάσκουσα σαν την Αλίκη, μείον τα θαύματα:
Ένα βιβλίο,λέει, πρέπει να είναι τόσο ώστε να "κάνει" τουλάχιστον 15-20 ευρό, για να έχει πιθανότητα να το αγοράσει ο άλλος για δώρο! Καθότι τι, ξεφτίλα δώρο θα κάνει, των 10 ευρό;(!!)

Kafeini said...

Pellegrina, Την καλησπέρα μου,

Τι να πει κανείς για την 'λογική' που διέπει την αγορά του βιβλίου. Το πρόβλημα είναι όμως ότι κάποιες φορές επηρεάζει τους ίδιους τους δημιουργούς – ακούω όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα (από συγγραφείς) ότι η προσιτή τιμή ενός καινούργιου βιβλίου υποδηλώνει την απαξίωση του τίτλου από την εκδοτική εταιρεία – η οποία (υποτίθεται;) προτιμά να προωθήσει άλλα ονόματα.

Ασχολούμενοι βέβαια με όλα αυτά, χάνουμε όλο και περισσότερο την αίσθηση του τι σημαίνει – και γιατί είναι σημαντικό – να γράφει κανείς λογοτεχνία.

ioeu said...

Αγαπητή Πελλεγρίνα,
σας ευχαριστώ για τα ζεστά σας λόγια. Πράγματι στο μπλογκ δεν δημοσιεύω συχνά ποιήματά μου. Για διάφορους λόγους. Κυρίως γιατί υπάρχουν τόσα άλλα όμορφα πράγματα που θέλω να μοιράζομαι με τους φίλους που το επισκέπτονται. Η ποίησή μου θα βρει (εύχομαι) το δρόμο της αλλού...
Αφού σας άρεσε το ποίημα, από φθινοπωράκι (αν όλα πάνε κατ' ευχήν) θα σας το στείλω στο...βιβλιαράκι μέσα στο οποίο θα βρει τη θέση του...
Και στον/στην οικο-δεσπότη/δέσποινα ασφαλώς!

Pellegrina said...

@ioeu, δεν θα μου το στείλετε. Θ α τ ο α γ ο ρ ά σ ω! Όχι γιατί θα γίνετε πλούσιος, μπορεί να μην το πάρετε καν είδηση (οικονομικά εννοώ), αλλά είναι θέμα αρχής.

Kafeini, το διάβασα δυο τρεις φορές για να το καταλάβω αυτό που λες. Δεν είμαι σίγουρη ότι το κατάλαβα. Οι συγγραφείς δηλαδή θεωρούν ότι αν το βιβλίο τους είναι φτηνό είναι απαξιωμένο από τον εκδότη, ο οποίος υποστηρίζει άλλους, που τα βιβλία τους τα πουλάει ακριβότερα;
Αυτό εννοείς; ...Τι να πω, δεν το πιάνω καθόλου!!

Kafeini said...

Pellegrina, το ότι ακούγεται παράξενο δεν συνεπάγεται πως δεν είναι αληθινό - υπάρχουν πράγματι συγγραφείς που ανησυχούν όταν μάθουν πως το νεο-εκδοθέν βιβλίο τους (είτε μυθιστόρημα, είτε συλλογή διηγημάτων) θα τιμάται, σε λιανική πώληση, κάτω από το (ψυχολογικό) φράγμα των 12 Ευρώ.

Αλλά όπως ήδη ανέφερα, δεν είμαι βέβαιος κατά πόσο όλα αυτά είναι αξιοσημείωτα από λογοτεχνική άποψη. Είναι πάντως ενδεικτικά μιας κατάστασης που διέπεται από άγχος των αριθμών, παρά από αισθητικές ή λογοτεχνικές ανησυχίες (και, σίγουρα, δεν φταίνε οι ίδιοι οι συγγραφείς για αυτό).

Pellegrina said...

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΦΡΑΓΜΑ;
Αν πάω να αγοράσω συγκεκριμένο βιβλίο, θα κολλήσω στην τιμή; (των πέντε πάνω πέντε κάτω;) Αν πάλι ψάχνω "χαζεύοντας" (με την καλή έννοια) στα βιβλιοπωλεία, τότε ή δεν με ενδιαφέρει η τιμή, η αν έχει πρόβλημα η τσέπη μου θα διαλέξω φυσικά το φτηνότερο (ξέροντας φυσικά, όπως κάθε στοιχειωδώς πολιτισμένος, ότι η τιμή ενός βιβλίου ουδεμία σχέση έχει με την αξία του περιεχομένου)! Δεν καταλαβαίνω το ψυχολογικό φράγμα. Οι συγγραφείς νομίζουν ότι τα βιβλία είναι πίνακες ζωγραφικής πρωτότυποι, δηλαδή "επένδυση"; Νόμιζω ότι σε αυτό φταίνε και οι βιβλιόφιλοι που όλο μιλάνε για "χαρτί που μυρίζει" και διάφορα ψιλοφετιχιστικά. Όμως δεν υπάρχει "βιβλίο" ως έργο, το έργο είναι το κείμενο, δηλαδή κάτι επί της ουσίας άυλο. Υπάρχει ακόμα η σύγχυση "παιδί μου διάβασε και κανένα βιβλίο"! Όμως "βιβλίο" γίνεται οποιοδήποτε πράγμα γράφεται, και τώρα με τους PC όλοι γράφουν εύκολα, γι αυτό γεμίσαμε "βιβλία". Η αξία ενος έργου του γραπτού λόγου είναι το περιεχόμενό του κι αυτό δεν εκτιμάται με χρήματα. Όχι γιατί είναι υποκειμενικό, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ, τουλάχιστον όχι τελείως. Απλώς δεν εκτιμάται με λεφτά, δεν είναι μετρήσιμη αξία και δεν θα είναι ποτέ. Σε κανένα σύστημα.Δεν μπορείς να υπολογίσεις την υπεραξία του. Αυτή είναι η φύση του πράγματος "τέχνη", τα υπόλοιπα είναι απλώς δημιουργοί στην πεζή, υλιστική (με την καθημερινή, όχι τη φιλοσοφική έννοια) πλευρά τους. Πρέπει να ζήσουν. Αυτονόητο. Κι εγώ αν ζούσα από γράψιμο πχ μπορεί να αντιλαμβανόμουν το
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΦΡΑΓΜΑ! Προφανώς θα αναπροσαρμόζεται τιμαριθμικά!

κοπρόγατα said...

...το κάθε ποίημα, θέλει να το ξαγρυπνάς...
αληθινό.